Claudio Wewel, Bank J. Safra Sarasin
De Amerikaanse dollar is sinds begin april bijna 5% in handelsgewogen termen verzwakt, waarbij valuta’s zoals de Zwitserse frank de sterkste winsten lieten zien. Ondanks deze terugval blijft de dollar historisch sterk. Toch richten de markten zich steeds meer op de politieke krachten die de toekomst van de munt bepalen – en de signalen uit Washington wijzen op meer turbulentie.
De regering-Trump heeft haar wens om de dollar te verzwakken nooit onder stoelen of banken gestoken. Gecombineerd met de bredere onzekerheid over het Amerikaanse economische beleid zorgt dit voor een complexe achtergrond voor wereldwijde investeerders. Hoewel kortetermijnherstel mogelijk blijft – vooral als data tijdelijk de groei ondersteunen – nemen de onderliggende structurele risico’s toe.
Het is nog niet duidelijk waar het effectieve Amerikaanse invoertarief zal uitkomen wanneer de 90 dagen durende opschorting van wederzijdse tarieven op 9 juli afloopt. Toch zal dit naar verwachting aanzienlijk hoger liggen dan begin dit jaar, wat de dollar vanuit een cyclisch perspectief onder druk zou moeten zetten zodra de nieuwe tarieven van kracht worden. Bovendien ondermijnen de inconsistentie en onvoorspelbaarheid van het huidige Amerikaanse beleid de aantrekkingskracht van het land als veilige haven. De daaruit voortvloeiende politieke onzekerheid ontmoedigt buitenlandse investeringen en leidt tot een geleidelijke verschuiving weg van dollarreserves.
Er bestaat ook een toenemend risico op verdere dollarverzwakking als gevolg van beleidsmatige experimenten. Voorstellen zoals het uitgeven van honderdjarige obligaties of het heffen van belastingen op dollarreserves in buitenlandse handen zijn nog hypothetisch, maar voegen bijkomende event-gedreven volatiliteit toe. Indien een van deze ideeën werkelijkheid wordt, kan een nieuwe verkoopgolf van de dollar volgen.
In dit veranderende klimaat wordt de vraag naar het leiderschap van de reservemunt opnieuw actueel. De status van de dollar als primaire wereldreservemunt werd lange tijd ondersteund door de diepte en liquiditeit van de Amerikaanse financiële markten, open kapitaalstromen, en de militaire en institutionele kracht van het land. Toch zijn deze fundamenten niet langer zo onaantastbaar als vroeger werd aangenomen.
De euro, als tweede grootste reservemunt, is steeds beter gepositioneerd om een grotere rol te spelen. Europa zet verdere stappen richting diepere integratie, met verschillende EU-landen die hun defensie-uitgaven verhogen en samenwerkingsverbanden uitbreiden. Tegelijkertijd zorgen grote begrotingsmaatregelen voor een groeiend aanbod aan in euro luidende activa, wat de marktdiepte en liquiditeit ten goede komt.
De rechtsstaat, historisch gezien een Amerikaanse troef, wordt nu door sommige waarnemers in twijfel getrokken, wat de euro mogelijk een relatief voordeel oplevert. Hoewel de dollar waarschijnlijk niet volledig vervangen zal worden, versnelt de diversificatie van reserves. Een groeiend aandeel van de dollarreserves wordt herverdeeld naar goud, terwijl ook andere vrij converteerbare valuta’s zoals de Japanse yen, het Britse pond en de Zwitserse frank meer belangstelling krijgen.
Ook cryptovaluta zijn onderwerp van discussie geworden. De interesse van de regering-Trump in het opbouwen van een cryptoreserve, samen met ontwikkelingen in landen zoals Zwitserland – waar een referendumcampagne pleit voor het aanhouden van bitcoin door de Zwitserse Nationale Bank – roept vragen op over een mogelijke rol van digitale activa in toekomstig reservebeheer.
Vooralsnog vormen de extreme volatiliteit en geringe liquiditeit van cryptomarkten echter grote obstakels. Centrale banken moeten in staat zijn om op grote schaal en snel in en uit reserveposities te stappen, en de meeste cryptoactiva voldoen hier niet aan. De aandacht verschuift dan ook naar digitale centrale bankvaluta’s (CBDC’s), die een meer gecontroleerd en stabiel pad bieden naar digitale monetaire innovatie.
In politiek niet-gebonden opkomende economieën kunnen crypto’s een haalbaarder reservealternatief bieden. Deze activa zijn minder kwetsbaar voor sancties of politieke inmenging, wat ze aantrekkelijk maakt voor overheden die geopolitieke afscherming zoeken.
Een verzwakkende dollar heeft ook bredere gevolgen voor valuta’s in opkomende markten (EM). Meestal ondersteunt een zwakkere dollar een waardestijging van EM-valuta’s, maar regionale verschillen zijn van belang. In Azië hebben landen met sterke externe balansen – zoals Taiwan – al aanzienlijke appreciatie laten zien, als weerspiegeling van lokale pogingen om de blootstelling aan dollaractiva te verminderen. China daarentegen zal waarschijnlijk een sterke appreciatie vermijden, vanwege de druk van Amerikaanse tarieven en de wens om de exportconcurrentiepositie te behouden.
Het wereldwijde valutalandschap gaat een nieuwe fase in. Hoewel de dominantie van de dollar voorlopig blijft bestaan, zorgen veranderend beleid, diversificatie van reserves en technologische veranderingen gezamenlijk voor een hertekening van de fundamenten van het mondiale monetaire systeem.
