Clément Inbona, Fund Manager, La Financière de l’Echiquier.
Met die woordspeling vierde Christine Lagarde, in het gezelschap van haar voorgangers Mario Draghi en Jean-Claude Trichet, de 25e verjaardag van de Europese Centrale Bank (ECB). De instelling uit Frankfurt heeft in die kwarteeuw een hele weg afgelegd!
De ECB ziet het daglicht op 1 juni 1998 als rechtstreekse afstammeling van de Bundesbank, de Duitse centrale bank. In eerste instantie bundelt zij de elf stichtende landen, die vastberaden zijn niet alleen een economische, maar ook een monetaire unie te vormen. Nog voor haar eerste verjaardag krijgt ze een eigen, gemeenschappelijke munt: de euro. De piepjonge instelling moet al snel een eerste financiële crisis bezweren wanneer de internetzeepbel barst. Na de aanslagen van 11 september 2001 komt daar nog een geopolitieke crisis bij. In haar tienerjaren toont de prille centrale bank onder leiding van Jean-Claude Trichet zich vroegrijp wanneer zij samen met haar Amerikaanse, Britse en Chinese evenknieën een gecoördineerd antwoord op de financiële crisis van 2008 uitwerkt. Tijdens die wereldwijde crisis vormen de solidariteit onder haar leden en de gemeenschappelijke munt een stevige verdedigingswal, die haar geloofwaardigheid vergroten.
De puberteit gaat gepaard met een existentiële crisis: vanaf 2011 steekt het risico op versnippering op en wordt zelfs gevreesd dat een van de leden – Griekenland – bankroet zal gaan. De eurozone dreigt uit elkaar te spatten. Pas in juli 2012 kan de ECB die crisis van zich afschudden, met drie woorden van Mario Draghi die voor altijd zullen bijblijven: “Within our mandate, the ECB is ready to do whatever it takes to preserve the euro. And believe me, it will be enough”. Daarop volgen 26 kwartalen van economische groei en een rustige overgang naar de volwassenheid. Vandaag geniet de ECB massale steun. Bijna 80% van de inwoners van de eurozone steunt de euro, terwijl dat op het hoogtepunt van de staatsschuldencrisis maar 60% was.
Maar ook de eerste jaren als volwassene waren niet altijd even rustig. De instelling uit Frankfurt loodst de eurozone door de coronacrisis en de inflatietsunami, bogend op een verder uitgebreid instrumentarium en een toegenomen solidariteit. Sinds Kroatië begin 2023 tot de eurozone is toegetreden, hanteren nu twintig landen de eenheidsmunt.
Crisissen hebben de ECB gemaakt tot wat ze vandaag is, en het lijdt geen twijfel dat zij daar ook de volgende kwarteeuw niet van gespaard zal blijven. De centrale bank is die periode begonnen met de snelste en grootste verkrappingscyclus uit haar geschiedenis om de inflatiegolf in het kielzog van de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne te beteugelen, terwijl de economische groei in de eurozone sputtert. Op langere termijn moet zij de klimaatcrisis het hoofd bieden. Maar Jean Monnet, een van de grondleggers van de Europese eenwording, zei ooit: “mensen aanvaarden veranderingen alleen als die noodzakelijk zijn, en zij zien de noodzaak ervan pas in tijdens een crisis”. Elke crisis vormt dan ook een kans voor de ECB om aan kracht te winnen en haar legitimiteit en onafhankelijkheid steviger te verankeren.
